Suspilne Qırım, “Krım Wave” forumını ziyaret etkenler, anda ise - körüşüv vaqtında siyasiy, iqtisadiy ve medeniy-malümai saalardaki ekspertleri siyasiy tarafından faal olğan gençlernen açıq muzakerelerni keçirgenler. 

Tedbir içinde Qırımnıñ serbest etüvine dair esas mevzular köterilgen edi, ayrıca: 

• evge qaytuvı: arbiyler, Qırımnıñ reintegratsiyasınıñ siyasiy ve uquqiy miqdarları;
• Qırımnıñ içtimaiy-iqtisadiy reintegratsiyası;
• Qırımnıñ medeniy ve malümat reintegratsiyası.

Tafsilâtlıca oquñız: Reintegratsiya nazirliginde Qırımnıñ serbest etüvinden soñ ilk beş adımını aytqanlar

Serbest etilgen Qırımda ukrain akimiyetiniñ ilk areketleri aqqında 

Vaqtınca işğal etilgen territoriyalarnıñ reintegratsiya meseleleri boyunca nazir muavini Anatoliy Stelmahnıñ sözlerine köre, şimdi Qırım yarımadasınıñ serbest etüvinden soñ ukrain tarafınen eda etilecek olğan ilk adımlarnıñ ğayesi işlep çıqarıla:

1. anda yaşağan vatandaşlarnıñ telükesizliginiñ temin etilmesi;
2. rusiye bazalarından yarımadanıñ demilitarizatsiyası;
3. qabaatlı olğanlarınıñ mesülietke celp etilmesi; 
4. devlet akimiyet organlarınıñ yanıdan tiklemesi;
5. malümat telükesizligi, ya aynen yarımadada rusiye KHV üküm sürmege yasağınıñ temin etilmesi.

“Anda ukrain akimiyetiniñ aqiqiy fikiri olmalı, bundan da ğayrı, ecnebiy KHV’na irişimi olmaq kerek. İnsanlar rusiye propagandasınıñ vakuumında yaşamağa toqtamaq kerekler”, - dedi Reintegratsiya nazirliginiñ baş muavini. 

Qırımnıñ reintegratsiyasında iştirağına dair gençler aqqında

Öz nevbette, “ZeMolodöjka”sınıñ başı, “Halq hızmetçisi” fırqasından halq deputatı Aleksandr Sançenko qayd etkeni kibi, ülke, Qırımnıñ qaytuvından soñ peyda olabilecek meselelerniñ sırasını endi tayin etmek kerek. Bu ceryanğa gençlerni de celp etmek müim olğanında da inandırğan 

“Qırım, 9 yıldan ziyade işğal etilgendir, anda ukrain tilni iç bir vaqıt eşitmegen balaları endi ösken, ve o, büyük bir çağıruvıdır. Bu meselelerni nasıl çezmek kerek olğanına umumiy qararını tapmaq kerekmiz…İqtisadiyat, malümat siyaseti, tasil saalarında reintegratsiya ceryanlarına genç insanlar nasıl qoşulabilgenine qarar berermiz. Ve bizden er biri, Qırımnı evge qaytarmağa nasıl yardım etebilgenine de”, - bildirdi Sançenko. 

“Krım Wave” forumı vaqtında Qırım MC’de Ukraina prezidentiniñ daimiy vekili Tamila Taşeva, serbset etilgen Qırımda akimiyetniñ yañıdan tiklemesinde esas vazifelerinden biri - yarımadada akimiyet organlarınıñ bütünle deñiştirilmesi olğanına diqqatını çekti. 

“Bugun, Qırım serbset olacağı aqqında daa çoq añlamasını köremiz. qaytacaq yolumız yoq. Qırımnıñ deokupatsiyasından soñ keçirilecek olğan ilk nevbetteki tedbirlerniñ işlep çıqarılması ve azırlanmasına dair prezidentniñ avalemiz bar. Devlet organlarından manalı cevaplarnı endi aldıq”, - añlattı Taşeva. 

Tafsilâtlıca oquñız: Zelenskiy, QMC’deki temsilciligine deokupatsiyasından soñ Qırımda ilk nevbetli tedbirlerniñ planını işlep çıqarıp azırlamağa avale etken

Ukrain Qırımda arbiy-grajdan soyuna keçecek olğan mıtlaqqa arbiy memuriyeti teşkil etilmek kerek

“İş gruppasınıñ çerçivelerinde deokupatsiyasından soñ Qırımda devlet organları nasıl çalışacaqlarını baqqan edik. Birden qayd eteyim ki, baqışımız şusı ki, baştan Qırımda arbiy memuriyeti teşkil etilmek kerek, soñra ise - arbiy-grajdan memuriyetine keçüvi ötkerilmek kerek, ileride ise - saylavlar ve grajdan yaşayışına keçüvi. Bu işke genç insanlarnıñ qatnaması biz içün pek müim. Qırım yarımadasına ketken ve Qırımımıznı quracaq olğan qurucılıq kadrları olacaqlar”, - dep añlattı Taşeva.  

Menba: Suspilne Qırım

Rusiyeni ukrain vilâyetlerniñ işğali içün mesüliyetlikke celp etilmesi aqqında

“Krım Wave” forumı vaqtında qırımtatar halqnıñ lideri Mustafa Cemilev şunı qayd etti ki, Rusiye mesülietke celp etilmese, Ukrainanıñ territorial bütünligi qaytarılmasa, o, dünyada özek silânıñ tarqatılmasına imkân berecek. 

“1994 senesi Bükreş memorandumına binayen özek devletlerniñ kefaletlerine esaslanıp özek silâdan vazgeçkenimiz malüm. Ukrain devletiniñ bütünliginiñ temin etilmesi ve tecavuzcı ülkesiniñ mesülietke celp etilmemesi, dünyada özek silânıñ acele tarqatılmasına imkân berecekler, çünki iç bir halqara añlaşmalar ve halqara aqnıñ ümdeleri tutulmağanı ve er kes, öz başına imaye etilmek kerek olğanı belli ola. O vaqıt ğarbiy ülkelerniñ itibarı tüşer, çünki ülkelerniñ çoqusı, ya aynen - Baltıq, Poloniya ve rusiyege coğrafiya ceetinde yaqın olğan başqa soyları ep tecavuz havfı astında olacaqlar”, - ayttı o.

Tafsilâtlıca oquñız: Qırımnıñ işğali sürecek olsa, qırımtatar milleti, yoq etüv telükesi astındadır - Cemilev 

Cemilev, daa şunı qoştı ki, ukrain vilâyetlerniñ işğali sürse, Ukraina, Azaq deñizge bütünle çıqışından ve Qaradeñizge qısmen çıqışından marum olur. 

Bundan da ğayrı, Qırımnıñ 9 yıllıq işğali içinde yarımada, büyük arbiy bazasına çevirilgen, andan bugünki kününe qadar daimiy raketalı atışlar yapılalar. 

“Boyle alda raatlıq ve arbiy istiqbalnıñ yañıdan tiklemesinden soñ, RF, Ukrainağa qarşı yañı cenkni başlanacağında, Qırımdaki arbiy bazaları ise rusiyeniñ yañı ve qanlı tecavuzı içün forpostı olacağında eminim, o ise - daa biñlerce insanlarnıñ ölümi, Ukrainadaki çoqusı şeerler ve köylerniñ viran etüv manasına kele”, - tarif etti qırımtatar halqnıñ lideri. 

Menba: Suspilne Qırım

İşğal etilgen Qırımda partizan areketleri aqqında

Qırım MC’de Ukraina prezidentiniñ daimiy vekili Tamila Taşevanıñ malümatına köre, işğal etilgen yarımadasında ukrain tarafdarları olğan tirenüv areketleri faal sürette çalışalar. Ayrıca, “Qırım cenkâver çağalaları”, “Sarı şerit”, “Ateş” ve başqaları. Daa, adamlar duvarlarda “USQ keleyata” yazğanda, Ukrainanıñ devlet bayrağını köterip gimni yırlağanda da qırım partizanlarnıñ areketi sayılğanını qayd etken. 

Qırımlılarnen ilerideki uzlaşuvı ve işğalcılarğa yardımcılıq faaliyeti içün cezalavı aqqında 

Moderator rolünde çıqqan ukrain jurnalisti ve mediaeksperti Andrey Külikov, işğal etilgen yarımadasınıñ sakinlerinen Ukraina vatandaşlarnıñ ilerideki uzlaşuvına dair ve işğalcılarğa yardımcılıq faaliyeti içün cezalavı aqqında sualini ilân etken. 

Öz nevbette Tamila Taşeva, Ukraina vatandaşlarnıñ çoqusı Qırımda işğal qurbanları olğanını añlattı, buna köre, “cadılarğa avlanmasını” degil, er vaqianıñ ayrıca baqılması müim. 

“Cadılarğa avlanmasınıñ yapmaması müim”. Bu mesele üzerinde de çalışamız. Elbet de, işğalcılarğa yardım etkenleri de bar: propagandasınen oğraşalar, ekologiyanı viran etip Ukrana territoriyasında Rusiyeniñ cinayetlerine alâqalı olalar. Bu adamlar mesülietke celp etilmeliler, lâkin o yüz biñ insan degil. Vatandaşlarımıznıñ çoqusı, işğal qurbanları oldılar. Vaqialarnıñ episini ayrıca baqmaq kerek olacaq”, - cevap berdi Qırım MC’de Ukraina prezidentiniñ daimiy vekili.