Rusiyenen añlaşmalar. Soñ ne olacaq?

Олеся Вакуленко
·
11:13, 19 Qaraqışay
Rusiyenen añlaşmalar. Soñ ne olacaq?
Foto menbası: Крим.Реалії

Viyanada Avropada telükesizlik ve işdeşlik teşkilâtınıñ daimiy şurasınıñ (OSCE) oturışı keçken. Ukraina tışqı işler naziri Dmitriy Kuleba, müzakerelerniñ neticelerine köre, OSCE’de Ukrainanıñ birleştirgen halqara destegi” ve “serbest tarzda seçmege, nasıl teşkilât ya da birliginiñ qısmı olmağa aqları” qayd etikgen ediler.

Aqiqaten, bu oturış, Ukrainada ve etrafta kerginleşüvniñ yoq etüvine dair Rusiyenen müzakerelerniñ üçünci raundı ola. Aynı Ukraina ilk sefer bu müzakerelerde iştirak ete, çünki qara qış aynıñ 10 Rusiye-AQŞ sammiti ve ukrain vekillerniñ NATO şurası-Rusiyeniñ oturışını beklemey ediler. Lâkin em Ştatlar, em Alyans rusiyelilernen müzakerelerinden evel mevamları aqqında Ukrainanen uzlaşa ediler. Beklev ve körüşüvlerniñ neticeleri aqqında daa çoq “Bugün.Esası” programmasında siyasetçi Olesâ Yahnonen laf etken edik. Umumen, onıñ sözlerine köre, körüşüvler neticeleri mantıqlı ve izçen ediler:

“Menimce, bu körüşüvlerniñ arfesinde Rusiyenen teklif etilgen talaplar kerçek olmağanları belli edi. Er kes, Rusiyede bile, o, kün tertibindeki aqiqatqa uymağanını añlay edi. Amma farqlı seviyelerde böyle ultimatumlarnıñ qabul etmemezligi aqqında aydın mevamı eşitilsin dep pek muim olğan edi. Bundan da ğayrı, kelecekte bu mevamnıñ alıp-satıcılığını çıqarmaq içün RF tarafından sanki onı birev qorquta böyle mevamınıñ qabul ettirüvinen razı olmamazlığı. O, birinciden. Ekinciden ise - Rusiye, epimizni ŞSCB  ve suvuq cenk vaqıtlarına qaytarmağa istey. Belki de, böyle tarzda ruhiy ceenden o aqiqatlarğa qaytmağa istey, çünki Rusiye suvuq cenkni yutquzdı ve böyleliknen, yañı davanı qabul ettirmege istey”.

Rusiyeniñ maqsadı bu añlaşmalarda ve olarnıñ asıl da bar oluvındadır, çünki aynı böyle tarzda o, özüni onen AQŞ, NATO, OSCE müzakere etken şiddetli ve büyük ülkesi kibi köstere, dep qoştı siyasetçi:

“Rusiye, eñ azdan ülkeniñ ortasında öz vatandaşlarına şunı kösterecek: “Baqıñız, ne qadar büyük itibarımız bar”. Amma aynı zamanda o, tek vaziyetli ğalebesidir, çünki bu şantaj faktorını tekrar-tekrar qullanmağa olumsız olacaq, çünki qatıy cevabı eşitilgen edi”. 

Müzakerelerniñ ayrı neticelerine dair, Olesâ Yahno şunı qayd etti ki, AQŞ, AB, NATO ve ğarbiy ve şarqiy Avropanıñ ülkeleri telükesizlik terkibini ve mudafaa strategiyasında ayrı deñişüvlerni müzakere etmege başladılar:

“RF tahmin etmemezliginiñ umumiy qorqutuvlarnıñ ve Rusiye içün olabilgen yañı tecavuzınıñ fiyatını köstergen ve onı Rusiye Federatsıyasınıñ vatandaşları da añlasıñlar dep şuurına baruvı. Bunen beraber, özüni tesirli oyuncı kibi kösterip quvet siyasetini qabul ettirmege devam etmek içün öz iqtisadiy meraqlarını ve başqasını feda etmege azır olğan akimiyetiniñ mesuliyetligidir”.

Rusiyege dair umumen ayracaq olsaq, siyasetçi şunı qayd etti ki, o, daa aydın olıp Rusiye, tecavuznıñ yañı aktına muracaat etse, daa qattı ve açıq mevamı köz ögünde tutula, başqa taraftan ise - diplomatik variantı qala:

“Türlü ülkelerden, olar NATO azaları olsalar, olmasalar da eşitkenimiz cevabına umumen baqsaq, Rusiye doğru deñişmez effektine irişkenini körecegimiz. Ukrainağa misal olaraq bloktan tış olğan statusını alıp ketireler. Bu misallerde Finlândiya bar, amma eşitkenimiz ilân etüvlerine baqsaq, bloktan tış olğan ülkeler Finlândiya, İsveçiya er bir ülkeniñ NATO’ğa areket etmege aqqı barmı qabul ettirüvine yol bermemek içün Rusiyeniñ tenqitlerinen ilân etüvlerni yapmağa başladılar. Bloktan tış olğan ülkeler bile er bir ande NATO azası olmağa aqqını qaldırmağa istegenini qayd ete ediler. Baltıq ve şarqiy Avropadaki ülkelerinde NATO bulunuvınıñ azlaşuvını Rusiye qabul ettirmege istegen qısmında da aksine effektine irişken - telüke olsa, NATO, Şarqiy Avropada öz bulunuvını arttıracaq denilgen edi. Baltıq ülkeler, Estoniya baş nazirinden Baltıq ülkelerinde NATO’nıñ bulunuvını arttırmağa ricası eşitilgen”.

Rusiyeniñ ilerideki areketlerine tahmin etüvlerine dair Olesâ Yahno aytqanı kibi, gibrid areketini beklemek kerek:

“NATO’nen müzakereler olğan soñ Rusiye, OSCE seviyesinde öz arbiy şantajını devam etken edi. Vertolötlar ve başqa tehnikası peyda olğanda, Rusiye o oqutuvlar ve vaqtı bir kelgenini aytqan. NATO seviyesinde bile iç bir neticege ketirmegenine köre, özüni diplomatlar kibi taqdim etken 8 rusiye istihbaratçısı NATO ile teslim etilgen ve Rusiye böyle şurasınıñ bar olmasında emin olmağanını aytqan soñ öz işini bitirgen NATO- Rusiye şurası deñiştirmegen edi, meydançıqnıñ işi yañartılmağan edi. Sanktsıyalar ağırlıq ketirmeyler dep neler aytmasalar da, bar olğan sanktsıyalar bile is etileler ve Rusiyeniñ gibrid areketiniñ devam etilmesini beklemek kerek. Yañı arbiy ücümi vaqtında müzakere etilgen sanktsıyalar paketi qullanılsa, olarnı kerçekten de is etmek mümkün olacaq. Menimce, sanktsıyalar astına oğramağa Rusiyeniñ niyeti yoq, amma vaziyetni çezmege ve eyileştirüvi aqqında laf etmege Rusiyeniñ istegi de yoq ve Rusiye böyle normalleşüvini istegeni tasdıqlağan da bir şey yoq”.

NATO’ğa Ukrainanıñ olabilgen kirüvine bütün vaziyetniñ tesiri aqqında aytacaq olsaq, buna RF ilerideki areketi tesir etecek:

“Rusiye, özüni şantaj tarzda areket etip türlü gibrid ameliyatlarnı keçire - elbet de, o, Ukrainanıñ kirüvini ya da NATO’da AAP aluvını tezleştirebile. Çünki RF tecavuzcınıñ zıtına tiymek kerekmey, çünki o daa tecavuziy areketlerni peyda ettirebile. Çünki o da basqısına oğradı, misal olaraq, gaz şantajı. Ve yol bermek içün olarnen razı olmaq içün, menimce, o, bu meseleni çezmegeni, tek başqa seviyesine keçirip kerginleştirecegini Ğarp özü de yahşı añlay”. 

Bizni Telegram’da oquñız