Bu kün aqqında ve siyasiy mabusler kim olğanı sualler “Sogodnі.Golovne” programmasında Eskender Bariyevnen - qırımtatar milliy Meclisnıñ azasınnen ve Qırımtatar resurs merkezinin başınnen muzakere etildiler.

О ифаделеди ки,  дефиницияларнынъ къулланувы пек муим ола:

“Ne içün “ukrain siyasiy mabusı” terminı daa 1972 senesi peyda oldı? Çünki o devlette siyasiy mabusler milliy alametler ile birleşken ediler.  Bu Ukrainanıñ mustaqılliğı içün küreşken etnik ukrainler ediler. Bu sebepten Şuraviy Birlik olarnı taqıp ete edi.  Şimdiki vaqıtında biz mustaqıl devlet şarlarında definitsiya aqqında laf etemiz. Demek “ukrai siyasiy mabusler” terminnıñ manası - bu zemaneviy zamanda fikirleri sebebinden ukrain ükümetinnen taqıp etilgen ukrainlerdır. Demek, “Şuraviy Birliknıñ ukrain disidentlerı” aytması doğru sayıla.  Terminlernen doğru şekilde qullanmağa kerek”. 

Qırımtatar Resurs merkezi “Kremlnıñ qırımlı mabusleri” terminini qoşmağa teklif ete. Qırımdaki Kreml mabuslernen Qırımnen bağlı (işğalden evel anda yaşağanlar ya da Qırımda doğulğan) ve RF territoriyasında apislengen insanlar, Qırımda apislengen Ukraina grajdanları. Lâkin “ukrain siyasiy mabusler” definitsiyanı red etmege keregi yoq. Eskender Bariyev fikir ete ki, bu definitsiya manasına Ukrainada siyasiy sebeplerden apislengen Yuliya Timoşenko ve Yuriy Lutsenko kelişeler. 

Aralıq ayında Suspilne Qırım müellifler-ambassadorlar programması aqqında haber ete edi. Bu ukrain mabuslerine bağşlanğan #SolidarityWords adlı imdat leyhasıdır. QRM başı başqa programmalar ve olarnıñ faydaları aqqında malümat berdi: 

“Daa 2017 senesi QRM “Hreşçeniy batko” adlı kampaniyasını teşebbüs etti. Bu leyha çerçivisinde belli şahsiyetler, Avropalı parlamentnıñ mebusleri siyasiy mabus ile başlığını alıp, onıñ meraqlarını taqdim etmege ve oñı koloniyada ziyaret etmege mecburlar. 2020 senesi aralıq ayında  biz “Mebus, siyasiy mabuske yardım et” kampaniyanı  teşebbüs ettik ve ukrain mebuslerini siyasiy başlıq etmege çağırta edik.

Mebusler ile faal işnıñ bir yıl devamında 8 dane ukrain mebusı bir qaç siyasiy mabuslerini taqdim etmege başladılar. Volodimir Aryev üç siyasiy mabuslernıñ meraqlarını taqdim etedek. Milliy mebus Solomіâ Bobrovska eki miyasiy mabusını taqdim etecek. Demek, ceryan inkişaf etile. TİN bu teşebbüske qoşuldı. Öz kampaniyalarını olar “Advokat mentordıqnen” adlandırdılar.  Oña Ukraina yelçihaneleri qoşuldılar. Şimdiki vaqıtında bir qaç belli insan qoşuldılar.  Olar arasında Frensіs Fukuyama”.

Eskender Bariyev qayd etti ki,  kampaniyalarını çeşit türlü adlandarmaq mümkün,  lâkin bir printsip ile areket etmege kerek: belli insanlar siyasiy mabuslerini taqdim etmege mecburlar. Lâkin o qoştı ki,  avropalı ortaqlar içün ukrain mebuslernıñ böyle tedbirlerde iştiraqları pek müim sayıla.

“Biz yerli milliy kampaniyalarına keldik,  Vinnitsâ şeyer ve rayonlar şuralar başlıq etecekler, şimdi ise Odesada ve Zaporijjâda iş devam ete.  Avropalı siyasetçiler öz  itibarları sebepten pek raatsızlanalar, bu sebepten ukrain mebusler arasında siyasiy mabuslernıñ meraqlarını kim taqdim ete dep soraylar. Biz halqara derecede öz faaliyetmizını inkişaf etmege mecburmız,  çünki böyle vaziyette “b siyasiy mabusnıñ meraqlarını bu yazıci, mebus, jurnalist taqdim ete” aytmağa qollayca olacaq”.

Mümkün olğa denişme ya da siyasiy mabuslernıñ azat etüvleri sebepten Meclisnıñ azası fikir ete ki,  bu adiselernıñ inkişafı ola bile, lâkin bu siyasiy mabusler sualine çoñki noqtanen episi bir olmaz:

“Şimdiki vaqıtında Ukraina muzakeresi yuqarı derecede buluna,  körüşüvler, aytışmalar keçireleler.  Añlaşmalar daa yoq, lâkin  ortaqlarmız tarafından bir qaç teklifler bar.  Kerginleşüvini zaifleştirmek içün siyasiy mabusler ya da arbiy eirler deniştirüvini keçirmege kerek olacaq. Lâkin añlamağa kerek ki, işğal - bu eñ esas sebep. Rusiye bir siyasiy mabuslerini azat etse, şu daqada başqasını terrorizmde qabaatlap, apis ete.  Bunı er vaqıt hatırlamaq ve ortaqlarmızına hatırlatmaq kerek. İşğalnen küreşimiz devam ete”.