Qayd etilgeni kibi, şuralar devirindr basqılarğa oğratılğan şahıslarına tazninatlarnıñ ödemesi ve mülkniñ qaytarılması aqqında Ukraina Nazirler kabinetiniñ qararı, sürgün etilgen qırımtatarlarına ve olarnıñ nesillerine ait degil. 

Uquqçı Anna Rassamahina añlatqanı kibi, şuralar vaqıtlarda tevqif etilgenler apis etüviniñ er ay içün bir aylıq miqdarında tazminatını alabiler.

“Ödeviniñ eñ büyük miqdarı, eñ küçük aylığınıñ 75 ölçüsidir. Elbet de, rejim sebebinden zarar körgen qalğanlarnıñ sayısı az. Qarar, sürgünlik neticesinde sürgün etilgenlerinen ğayıp etilgen malı, bunen beraber köçmez mülki  içün  tazminatnıñ ödevini köz ögünde tuta”, - tarif etti advokat. 

İşğal etilgen Qırımda 1944 senesi sürgün etilgenlerniñ nesillerine bu qararına binaen mal tazminatını almağa şimdi çaresizdir. Malümat talabına böyle cevabını Suspilne’niñ muhbirleri İçtimaiy siyaset nazirliginden aldılar. 

“Şimdi insan, Qırımda bulunıp nezaret etilgen territoriyalarındaki er bir organına malnıñ ivaz etüvine arizanı yaza ve bu ariza anda işğalniñ bitüvine qadar buluna. Tek işğalnıñ bitüvinden soñ onı yarımadadaki qanuniy tarzda teşkil etilgen organlarına alıp berecekler”, - dedi Anna Rassamahina. 

Mal tazminatnıñ aluvı içün böyle vesiqalar kerek: Ukraina vatandaşınıñ pasportı, reabilitatsıyanı keçken şahısınıñ şeadetnamesi, hususiyet aqnı tasdıq etken vesiqa ve malnıñ qararlanması aqqında esabatı. 

1944 senesi Şuralar Birliginde hususiy mülki olmağan edi. Tek 1948 senesi ŞSCB’de hususiy evlerine hususiy aqnı resmiyleştirmege izin berdiler. 

Reabilitatsıya boyunca milliy komissiyası, 2021 senesiv vesiqadaki zıddiyetlerine qayd etilgende basqılarğa oğrağan şahıslarına tazmin etüvlerniñ ödemesi aqqında qararı sebebinden baş-naziri Denis Şmıgalğa müracaat etti. 

“2018 senesi mayıs aynıñ 5’den itibaren reabilitatsıyasını keçkenlerniñ qısmı, mal tazminatını alalar, bu künden evel reabilitatsıyasını keçken insanlar, bu aqtan marum etileler”, - Reabilitatsıya boyunca Milliy komissiyasınıñ başı Roman Podkur. 

Vesiqa, reabilitatsıya statusını almağa istegen insanlarğa  yerli akimiyet organlarını şeadetnamelerni alıp bermege mecbur ete. 

1978 senesi disident Yosif Ziselsni şuralar terkibini masqara etken uydurmalar içün qattı nizamlı cezahanesinde azatlıqtan üç yılğa mahküm ettiler. 1991 senesi Şuralar Birliginde siyasiy basqılarnıñ qurbanlar qanunına köre eki qat reabilitatsıyasını alğan. Disident, yañı qararnı populist soyu olaraq tanıy, çünki onı qullanıp olamazsıñ.

Yosif Zisels 1917-1991 senelerdeki siyasiy basqılarnıñ rabilitatsıyası boyunca milliy komissiyasınıñ başı edi. İşniñ 2 yılı içinde 2 biñden ziyade arizası kelgen. Olardan biñ soyunı komissiya, baqıp qanaatlendirdi. 1944 senesi qırımtatarlarnıñ sürgüni de azatlıqtan aynı marum etüvi ola. 

Yosif Zisels, bu kompensatsıyalar yerli bücetlerniñ sayesinde köz ögünde tutulğanlarını añlattı. 

«Ülkede buhran, cenk, koronavirus olğan vaqıtta ve bu territorial cemiyetlerniñ parası az qalğan vaqıtta yerli bücetler paranı ne yerden alacaqlar. Olarğa kelecekte teşkerilip olamağan ödemelerni yüklediler”, - tarif etti 1917-1991 senelerdeki siyasiy basqılar qurbanlarnıñ reabilitatsıyası boyunca milliy komissiyasınıñ baş müavini tarif etti. 

Dissident, sürgün etilgenlerniñ ecdatlarnıñ da devlet tarafından ivaz etüvine aqqı olmaq kerek olğanını dep tüşüne. 

 1985 senesi özbek şuralar akimiyeti, Sinaver Kadırovnı Şuralar Birliginiñ devlet terkibini masqara etken vesiqalarnıñ işlep çıqaralması ve tarqatılması içün tevqif etti. 

Bunen beraber, basqılarğa oğrağan şahısqa kibi ivaz etüviniñ ödemesi içün qararlarını talap etken onıñ iç bir vesiqası olmağan edi. 

“Qartbabam, bitam, ana-babalarımnı sürgün ettiler. Balalar ediler, amma olarnı sürgün ettiler. Bu qanun, maña ait olamı, çünki o vaqıt sürgün etilmedim, o vaqıt daa doğmadım. Qırımğa qaytıp ecdatlarımdan qabunsız tarzda alınğan malnı daa bir kere qaytarmağa talap etmege aqqım olmağan edi”, - Sinaver Kadırov.