Keçken yilniñ  ilk baar ayinla Rusiye prezidenti uküm çiqarli, anda nasil ukrain grazhdanlarğa ve kompaniyalarğa işğal etilgen Qirimniñ  deñ izge yaqin territriyalarda er meydanlarniñ  mulkuetçilerinnen olmağa mumkün degil añ latila. 2011 senesi Rusyiede eçnebiy 

Grazhdanlarina ve uquq şahsietlerine er meydanlarini almağa yasaq etken vesiqasi qayd etilgen edi. Bu vesiqa işğal etilgen Qirimniñ  19 regioninnen toldurilğan edi, anda Keriç, Kefe, Sudaq, Aluşta, Yalta, Saq, Kezlev ve Armyansk şeerleri qoşulğan ediler. Yasaq tek 3 dane rayonğa tarqatilmay: Curçı, Qurman ve Qarasuvbazar. Anda Qara ve Azaq deñ izlerine çiqişlari yoq. Derecede Aqyardaki Verhn'osadіvsk koy şurasi de qoşulmadi.

Boyle qararlarniñ  qanunliği ve topraq aqini qoçalav aqqinda “Insan aqlar Regional merkezniñ ” uquqçisi Katerina Raşevs'ka ile “Kun' mevzusi” programmada muzakere etildi.

Katerina Raşevs'ka qayd etti ki, işğal devletniñ  areketlerini halqara qaydelerniñ  bozivinnen saymağa kerek. Olar halqara gumanitar uquqniñ  bozuvinnen olalar:

“Boyle areketler ile Rusiye halqara uquqni boza ve bu sebepten o devlet olaraq mesuliet çekmege mecbur. Ondan ğayri ayri şahsietler halqara cinaetleri sebebinden mesulietke çekilecekler.Boyle areketlerini mulkuetke qarşi cinaetlernen saymağa mumkün, bk ise arbiy cinaetlerniñ çeşitidir”. 

Vaqialarniñ  inkişafi sebebinden uquqçi boyle fikir ete: 

“Birinciden, işğaldi devlet er meydanlarini mecburiy satliqqa çiqardi. Men bellesem, soñ  işğal  ukümet organlari mahkemelerge hatip etecekler ve halqara gumanitar uquqniñ  qaydelerini bozip, işğalciler bu territoriyada saipniñ  mulkuetini mahkeme qararlar ve qalp etilgen mahkeme cer'yanlar  ile çekip alacaqlar. Başqa variantlar de bar - statiçtikani mahsus azlaştiracaqlar. Misal olaraq bu erini resmiyleştirmek içün eçnebiy olğan insanni rus grazhdanliğini almağa mecburlacaqlar, ondan soñ  adamniñ  mulkuet aqlari erine ketirelecekler”. 

Katerina Raşevska hatirladi ki, işğal etilgen territoriyalar aqqinda 11 maddege aytila ki, Ukraina grazhdanlarniñ  iulkuet aqlari qorçalanmağa mecburlar ve uquq statusniñ  denişmeleri Ukrainanen devlet olaraq qabul etilmeyler:

“Başqa taraftan añ lamaq kerek ki, bazi grazhdan er meydanini satsa, aslinda mecburiy olsa de, parasina alsi, ve oniñ  kelecek saibinnen problemalari olmasa, territoriya azat etilse, yañ i sual peyda ola. Ukraina devlet olaraq bu operatsiyani qanuniy ya da qanunsiz saymağa mecbur. Sabiq saiplerniñ  sualleri olmasa, sual qapatila. Bu deokkupatsiyadan soñ  vaqitina bağli devirde olacaq Bizim teşkilyatimiz bu sualini er vaqit kotere,çünki er bir adisege bir qarar çiqarmağa mumkün degil. Başqa vazietler de ola bileler, misal olaraq Ukraina grazhdani toprağini satip parasini alsa de, kelecekte o bu cer'yanni yasaq etmege olacaq. O avropali insan aqlar makemesine hatip etmege ola ve RF zara odemesini olacaq. Ukrain grazhdanlari tarafindan çoq variantlar bar”. 

Topraq mecburiy satliqqa çiqalsa, uquqççi qayd etti ki, mulkuetçi episi qazanğan paralarina alacaq. Amma toprağini bazar fiyati ile qiymet etecekler mi:

“Oñi “Massandarani” kibi bedava satip berecekler, idareniñ  fiyati o vaziette mağazlarina olğan şaraplardan yifaq edi.Bu meydanlarini de ucuz satip, mulkuetçilerine para berecekler. Olarni aslinda tapsalar. Olar Qirim territoriyasina yaşamasalar, misal olaraq Kanada grazhdani olsa, ondan ğayri daa 55 devlet bar, olrağa paralar berilecekler mi? men bellesem, yoq. Bu insan para alsa, feda statusi episi bir saqlanacaq ve oniñ  halqara instantsiyalarğa hatip etmege aqqi episi bir qalacaq. Almasa de aqlari boyledir”.

Putiniñ  uküminden evel de mulkuet aqlarniñ  bozuvlari qayd etilgen ediler: 

“Biz bozuvniñ  4 bin fedasini qayd etken edik, bu mulkuet aqlarniñ  ve topraq aqlarniñ  bozuvlari ediler.  Bu bozuvlar aqqinda 2017 ve 2020 seneleri halqara cinaet mahkemesine haber etilgen edi. O zamanda kütleviy qanun bozuvlari ile işğal memuriet organlari saiplerge hatip ete ediler. Bu ğiyabiy cer'yanlar ediler, er bir qarar başqa qararğa oşağan edi, bazi kere insanlarniñ  adalarini ve meydanlarniñ  malümatlarini deniştirmey ediler. Bilinmez sebeplerden bazi meydanlar tabiyat qoruci ob"ektlerinnen sayilmağa başlağan ediler ve RF orman fondina keçken ediler. Demek, sayipniñ  toprağini çekip alğan ediler. Boyle qararlar çoq edi”.

Ukraina prezidentniñ  Qirim Muhtar cumhurietinde Vekilyaeti ñ i rus emirini añ latip,  grajdanlarğa topraq aqlarini nasil saqlamağa mesleatlarini azirladi. Anda boyle adimler bar:

1. ukrain qanunlari ile mulkuet aqlarini ve işğal devletinnen toprakniñ  çekip aluv cer'yaniñ  tasdiqlağan vesiqalarniñ  toplamağa;
2. QMC Prokuraturasina hatip etip, çekip aluv kerçegi aqqinda haber etmege,  anda işğal etilgen Qirimniñ  territoriyasinda uquq bozuvina cinaet davasina qayd etecekler;
3. cumhurietniñ  prokuraturasi ile işbirlik yapip,  materiallarini halqara cinaet makemeniñ  Prokuror ofisine taqiqat keçirüvi içün yollamaq, çünki Rem Statutniñ  8 maddesine kore, işğalcilerniñ  areketleri arbiy cinaetnen sayilalar;
4. Avropa insan aqlar mahkemesine şahsiy şikyaetini yollamağa, çünki işğalci delet tinç mulkuet aqini boza, bu Insan aqlar Avropali Konventsiyaniñ  1 maddeniñ  1 protokolini boza.

Insanniñ  kerekli vesiqalari olmasa ne yapmağa Katerina Raşevska malümat berdi:

“Insanniñ  kerekli vesiqalari olmasa, AIAM boyle faydali praktikasi bar, olar  Rusiyeni kerekli vesiqalarini temin etmege mecburlaylar. Insanniñ  vesiqalari olsa - yahşi, olmasa çare tapilir, RF talap etilir. Nasil vesiqalar kerek: bu çeşit türlü reestr  kyağitlari, topraqqa ya da meydanğa mulkuet aqini tasdiqlağan vesiqalar. Belki, bu insan bu meydanda bir şey qurmağa niyet ete edi, ve ukrain ukümetinnen bu isbatlanğan edi. Demek bu topraq meydanğa bağli episi vesiqalar kerek”.

Qirimniñ  prokuraturasina  meydanini çekip aluvindan soñ  hatip etmege mumkün, çünki cinaetniñ  bitmesi aqqinda bazi talaplar bar. AIAM ise çeki aluv kerçeginden evel de hatip etmege mumkün. şahsiy de devlet halqara instantsiyalar aqqinda:

“Eñ  yahşi variant - Ukraina Rusiyege qarşi devletara şikyaetini berse. şikyaetniñ  predmetinnen umumiy mulkuet aqlarniñ  bozuvlari olacaq. Anda milliyleştirüv, arbiy cinaetler, mulkuet qarşi cinaetler, mulkuet aqniñ  bozuvlari ve RF umumiy siyaseti çerçivesinde  işğal etilgen Qirimniñ  territoriyasinda qayd etilgen çeşit türlü bozuvlar kirecekler. Ukraina boyle şikyaeti bermese, başqa variant de bar - 11 500 insan AIAM şahsiy şikyaetlerini bereler ve AIAN olarniñ  ozü tedqiiq ete. Er bir şikyaetini elbette ayrica baqmacaqlar”.

Bizni Telegram’da oquñız.