Ukraina ve Aqrusiye içün Qırımnıñ statusına dair Lukaşenkonıñ bildirüvleriniñ neticeleri nasıl olacaq

Олеся Вакуленко
·
12:08, 06 Aralıqay
Ukraina ve Aqrusiye içün Qırımnıñ statusına dair Lukaşenkonıñ bildirüvleriniñ neticeleri nasıl olacaq
Foto menbası: president.gov.by

Aleksandr Lukaşenko, “Qırım, aqiqaten Rusiyege ait olğanını” işğalden ve referendumdan soñ ise - uquqiy tarzda Rusiyege ait olğanını dep bildirgen. Bunıñ aqqında Lukaşenko, “Rusiye bıgün” agentliginiñ baş müdiri Dmitriy Kisrlövniñ intervyüsinde aytqan. Lukaşenko daa ilân etkeni kibi, işğal etilgen yarımadasını ziyaret etmege onıñ niyeti bar. Böyle seyaatnı Aqyarnıñ ziyaret etilmesinden başlamağa ister edi. Bunen beraber böyle yolculuqnıñ muayyen vaqtı belli degil.

Lukaşenkonıñ böyle bildirüvler neni köstereler, Ukrainanıñ cevabı nasıl olacaq, ilerideki vaqialar nasıl olacaq ve Aqrusiye içün olarnıñ neticesi nasıl olacaq - bunıñ aqqında Siyasiy Tetqiqlerniñ Ukraina Mustaqil Merkeziniñ şurasınıñ başı, “Barışıqlıq ve telükesiz bütünleşüvi aqqında müzakeresi” Milliy platformasınıñ tesisdeşi Yüliya Yişenkonen “Kün mevzusında” laf etken edik. 

Yüliya Tişenko qayd etkeni kibi, böyle bildirüvler Lukaşenkonen çoqtan olayatqan trendlerni isbatlay: 

“2014 senesi Ukrainanıñ territorial bütünligine destegi aqqında BMT  qararına rey berilgende, bu qararına qol tutqan 100 ülkege köre, Aqrusiye, destekke qoşulmağan 11 ülke arasında olğan edi. Bu tarih tünevin yazılmağan, 2020 senesi Qırımnıñ askeriyleştirüvi boyunca quvetleştirilgen qararı da Aqrusiyenen desteklenmegen edi. Apansız olğan bir şey yoq. Evelden Lukaşenko, Qırım Rusiyege ait olğanını demey edi, amma territorial bütünligine qol tutıp öz sözlernen mıqayt edi. Amma o vaqıt başqa siyasiy konteksti, başqa siyasiy vaziyeti edi”.

Ekspert daa qasım aynıñ 4 olıp keçken vaqialarnı hatırlattı. O vaqıt Lukaşenko, Putin onı qanunsız ziyareti vaqtında Qırımğa davet etmegeninw şikâyet etken (tafsilâtlıca bu malümatta):

“Vaqialarnıñ süresi olup keçti. O, Lukaşenkonıñ örtüvi astında rusiye mahsus hızmetlerinen azırlanılğan köç buhranı da. Aqrusiye, ayrı sanktsıyalarnıñ yardımsız, meraqlanğan ayrı meraqlarsız bu adımlarnı yapıp olamaz edi. Şimdi ukrain sıñırlarında kerginleşüvi, RF tarafından bu silâlı quvetlerniñ arttuvı bar. Rusiye Federatsıyası ve bu mevzusı - türlü halqara teşkilâtlar, ülkeler ve devletlerniñ kün mevzusındaki eñ müim soylarından biri ola. Ve şusı meraqlana ki, NATO’nıñ nevbetteji sammiti olğan vaqıtta öz bildirüvlerni yapqan. Anda da farqlı siyasiy-diplomatik ceetlerine ve telükesizligine dair ukrain meselesi muzakere etile”.

Ayrı kompaniyalar ya da Aqrusiyedeki şahıslarına qarşı sanktsıyalarnıñ quvetleştirüviniñ, Yüliya Tişenkonıñ fikrine köre, Aqrusiye, Qırımnı resmiy şeklinde Rusiyege ait olğanı kibi saysa ya da ayrı areketler olsa olması mümkün. Meselâ, Aqrusiye avia kompaniyaları işğal etilgen Qırımğa uçmağa başlasalar. Böyle ilân etüvlerine Ukrainanıñ cevabına dair onıñ fikrine köre, o yeterli ola: 

“Kuleba, böyle umumiy siyasiy ceetinde ayrı yerine ve Lukaşenko Kiselöv propagandacısına ne aqqında aytqanına munasebetini qayd eterek öz arizasında cevabını taqdim etken. Bu ariza  rusiye malümat saasına yöneliş tuta. Lukaşenkonıñ arizalarında oña has olğan özgünliklerinden ğayrı, şimdi olğan cevabı da eşitmegen edi - kerek olğan cevabı. Diplomatik seviyesinde onı daa ters tasvirlemek mümkün olur edi, elbet de. Amma, menimce, böyle sebepler daa olacaqlar”.

STUMM şurasınıñ başı, muzakerelerniñ ve belki de sitasiy-diplomatik mesleatları içün optimizatsıyasınıñ elementi Qırım platforması ola bile: 

“Nariman Celâlovnıñ (qırımtatar halqnıñ Meclis baş muavini) tutıp alınması olğan vaqıtta Qırım platformasında olğan ortaqlarımız ve AB terkiplerniñ tarafından cevabını pek tez aldıq. Qırım platforması çerçivelerinde Qırım mevzusınıñ aktualizatsıyası, ukrain mevamını quvetleştire ve Qırımğa diqqatını celp ettire”.