Esabatnıñ taqdim etüvine “Almenda” grajdan maarif merkeznıñ azaları,  insanlarnıñ aqları suallerden Ukraina ve Helsinki birliknin vekilleri,"QırımSOS" grajdan teşkilâtnıñ azaları iştiraq ettiler.

Öleg Öhredko ayttı ki, daa bir qaç yıl evelsi böyle taqıqatını keçirmege intılma yapılğan edi. Bu yıl azırluvları ciddiy olğan. Bu taqıqatında vaqıtace işğal etilgen Qırımda yaşağan monitorlar iştiraq ettilre. Olar yarımadadaki vaziyetini nezaret ete ediler. Başqa taraftan Ukraina tarafından yapılğan adimlerini nezaret ettiler. Böyle birlik vaziyetini talil etmege ve bazı neticeler çıqarmağa yardım etti.

Esabatnıñ taqdim etüvi vaqıtında “Almenda” grajdan maarif merkeznıñ başı Valentina Potapova Ukrainanıñ aliy oquv yurtlarına Qırımdan kelgen abituriyentler nasıl problemalarğa rastkeleler ayttı. Olar arasında: ukrain tilini, Ukraina tarihnı ögrenmege çaresizlik, repetirorlar qıtlığı. Repetitorlar aqqında talilçi böyle malümatlar berdi:   

“Ukrain tilinden repetitorlarını biz “tış tiller” bölüginde tapamız”. Demek, Qanunnamege ( işğal “Qırım Cumhuriyetnıñ” - red.) köre devlet tilinnen sayılğan til tış tilinnen sayılmağa başlandı. Demek, ögrenmesı qıyın,  oquşnıñ fiyatları ösken. Bir taraftan, ukrain tilini ögretmege de qıyın, ocalar avtomatik şekilde mahsus hızmetlernıñ nezareti astında tuşeler, başqa taraftan o kerekli ola, balalarnıñ sayısı çoqlaşa, çünki olar añlaylar ki, ukrain tili olar içün kereklidir”.

Elbette, maarifnı onlayn de almaq mümkün. Öhredko ayttı ki, böyle ögrenüvnıñ faydası çoq, lâkin zararı de bar:

“Birinciden, bu qoşma maarif, çünki balalarğa Qırımdaki mekteplerine de oqumağa kerek. Ekinciden, bala yaşağan yerinden ve İnternet bağından de çoq şeyler bağlı. Birinci admler yapılğan, lâkin daa bir  problema barü  Devlet kursları yoqyu Tapılğan kurslar ya da litsenziya ile,  ya da grajdan ve şahsiy teşkilâtlarnen yaratılğan ediler. Ve eñ esasiy zararı - bu kurslar aqqında malümatlar yoq. Misal olaraq,  Maarif Nazirliknin saytında 2016 senesinden soñ oquş aqqında yañı tevsiyeler yoq. Olğa soyları ise TMQ programmasına kelişmeyler”.

O qoştı ki, devlet imdatı ile çalışqan mesafe kurslarğa ümüt eteler.

Qırım suallerden insan aqlar Ukrana Helsinki Birliknin uquqçisı - Leonid Siçenko ile subetini devam  ettiler. O abituriyentlernıñ problemaları aqqında malümat berdi: 

“Vesiqarı olmağanı sebebinden abituriyentlernıñ çoqsı vaqıtace işğal etilgen Qırımnıñ territoriyasında oquşını seçip alalar. Bizde, sanki vaqıtace işğal etilgen Qırım Muhtar Cumhuriyetnıñ territoriyasında  qazanğan maarif neticelernıñ qıymet kesüv nizamı bar, lâki o kerçekten çalışmay ve testlerini keçmek içün bizge er vaqıt hatip eteler. Yazıq ki, abituriyetnlernıñ çoqsı bu protseduradan red eteler, çünki o qıyın ve studentlerge basımı balaban.  Ya da universitetler çalışqanını añlamaylar veye ceryan daa de suzule.  Demek, mezunlar kene de red eteler, bu sebepten statistikamız alçaq ola”.  

Leonid Siçenko aytqanına köre, bu umumiy problema, lâkin çizgennıñ misalleri de bar:

“Bogomoltsa universitetında bu problemalarını çizdiler, bu sebepten statistika tuzetildi. Keçken yılı olarğa altı dane insan hatip ettı, bu yıl ise 31. Biz nezaret etemiz, çünki ceryan qıyıncıqlarnıñ zararı çoq. Başqa universitetlerde olğan statistikanı alsaq, o yıfaq ve yıl yıldan azlaşa. Bu yıl bir universitet sebebinden o biraz yahşıca olğan”.

O qoştı ki, bu problemalarını tek böyle çizmege mümkün: nazirlik attestatsiya ceryanını teşkil etmege olğan universitetlerinnen bağlanuvlar yaratmağa mecbur.