Nariman Celâliv davası boyunca şimdi ne oluna?

-Şimdiki zamanına qadar Nariman Celâlovnıñ davasında vaqtından evel taqiqatı oluna. Taqiqatnı Qırım Cumhuriyeti boyunca FTH tahqiqiy idaresi keçire. Şimdi, Narimanğa dair tahqiqiy areketler sebebinden evelden Ruhiyat statsıonar hastahanesiniñ ruh ekiminen tayin etilgen ekspertizalarnı keçireler. Aynı bu ekspertizanıñ keçirilmesi sebebinden Narimannı psihiatrik hastahanesine yerleştirdiler. Anda o, endi üçünci afta buluna, daa bir afta bulunacaq, ğaliba. Ekspertiza mzü, 21-28 künge qadar sürecek. 

Tahminkeriñizge köre, Nariman Celâlnı daa qaç vaqıt içinde tutacaqlar?

Onı eñ ızun vaqıt içinde tutacaqlar dep tüşünem. O, tevqif müddeti soñuna yetkeninen  bağlı. Bu aftanıñ soñunda ya da kelecek aftanıñ başında makeme oturışı olıp keçecek. Anda ise apiste bulunuv müddetiniñ devam etilmesi aqqında şefaatını baqacaqlar. Narimannı makemege ketirmemek içün onı psihiatrik hastahanesinde ileride de tutacaqlar, çünki böyle kibi makeme oturışına ekspertizadan alıp ketirmeyler.

Bunı ne içün yapalar?

Nariman, makemede çıqışta bulunıp olamayıp cinaiy davası, tutuv şaraitlerine dair öz munasebetini haberdar etip olamasıñ dep rusiye akimiyeti, onıñ susturmağa tırışa dep tüşünem. Asan ve Aziz Ahtemovğa da dair tahqiqiy areketler keçirilmeyler. Taqiqat, ekspertizalarnıñ sırasını tayin etti. Bu ekspertizalarnıñ azır olğan vaqtını bekleyler, ğaliba. Taqiqiy organlar bu davanı soñuna qadar tahqiq etkenleri, makemege alıp bergenleri, rusiye akimiyetine kerek olğan ükümni qabul eteceklerinde iç bir şübe yoq.

Narimannı qurtarmaq içün fırsatları barmı?

Narimannı müddetten evel qurtarmağa yekâne fırsatı, şübesiz, siyasiy müzakereler, belki de deñişüv, amma ne vaqıt, nasıl tarzda olacağı belli degil. 

Bu davadan neni bekleysiñiz? 

Bu davadan neni bekleyim soracaq olsañız - yahşı soñunı degil. Menimce, bu davanıñ ciddiy siyasiy aqibetleri olacaqlar, çünki rusiye akimiyeti, qırımtatar halqnıñ Meclisini terroristik teşkilâtı dep tanıycaq. O ise - Qırımda Qurultay azaları, yerli, vilâyet Meclislerde olğan insanlarğa qarşı kütleviy basqılarnıñ başlamasına imkân yaratacaq. Yani, Hizb ut-Tahrir davasında olğanı kibi “terrorist” ola bilgen 3-4 biñden ziyade insan aqqında laf kete. Anda iç bir delilniñ olması lâzım degil, bir-eki gizli şaatı yeter. Olarnıñ şaatlığı esasında 12-18 yılğa qadar mahküm eteler.  

Tuvğanlar ve imaye tarafınen Narimannıñ bildirişüvi nasıl oluna?

-Bildirişüv, pek qıyın, mektüplerni almay. Narimannıñ ömür arqadaşı, soy-soplar, dostlar mektüplerni yollağanına baqmadan, Nariman olarnı almağan edi. Mektüpler taqiqat tevqifhanesinde bulunalar. Psihiatrik hastahanesine maktüplerni yollamaylar. Mektüplerni yazğan birev olsa bile, Nariman, olarnı alıp olamaz. Mektüplerni taqiqat tevqifhanesinde saqlaylar. Buna köre, tışqı dünyasınen bağ tutmağa yekâne yolu - advokatlardır. Ömür arqadaşından malümatnı paylaşamız. Nariman Celâlov, öz nevbette, esarer şaraitlerinde nasıl bulunğanı aqqında tarif ete. 

Narimannen kötüşüv vaqtında ne aqqında laf etesiz? Onıñ alı nasıl?

Körüşüvler tışqı nezareti astında olunalar. Sanki bizni diñlemek keregi yoq, amma öyle degil. Nariman, taqiqat tevqifhanesiniñ tışında olıp keçkeninen meraqlana. Narimannıñ bulunğan kamerasında ne televizor, ne gazetalar bar, dünyada olıp keçkeni aqqında oñatarif etemiz. Onıñ ailesi, dostlar nasıl olğanı aqqında ep soray. Öz nevbette, Nariman, apishanedeki şaraitlerni tasvir ete. Nariman, mektüplerni yaza, olarnıñ içinde ise rusiye apishanesine oğramaq ne demek olğanını tafsilâtlıca añlata. Pek kederli.

Psihiatrik hastahanesinde tutuv şaraitleri nasıl?

Psihiatrik hastahanesinde, bu bölüginde bulunuvı, taqiqat tevqifhanesindeki bulunuvına beñzegenini, em de daa beter olğanını añlamaq pek müim. Çünki taqiqat tevqifhanesinde alıp bermek mümkün olğan şeylerniñ nomenklaturası daa küçük. Taqiqat tevqifhanesinde qabul etilgen, mında ise etilmegen şeyleri bar. Oña [Nariman Celâlğa] sıcaq urbasını berip oldıq, çünki Qırımda endi suvuq, qızdıruvnı tek soñki künlerde yaqtılar. Tek aşayt mallarnı alıp bermege fırsatımız bar. Nariman anda kitaplarnı da tapa. Edebiyatnıñ küçük yedegi bar. Oqumaq istegeni degil, amma o da yahşı. Buna köre, oquy, yaza ve öz türme yaşayışını yaraştırmağa tırışa.

Psihiatrik hastahanesinde Nariman, tolu olğan 5 yerli kamerasında bulunğanını qayd etmege isteyim. Onen beraber öldürüv, dolandırıcılığında qabaatlanğan insanlar. O, pencerelerde parmaqlıqsız, eki qatlı yataqlarnen, 5x4 olğan kamerası. 

Narimannıñ ruhiy alı nasıl?

Narimannıñ ruhiy alını tasvir etsek, apiste eki at içinde bulunaraq eki kilogrammğa azğan. Suratı pek yahşı degil. Lâkin buna baqmadan, öz maneviy ruhunı coymağan. Tek öz iradesi oğrunda degil, bütün qırımtatar halqı oğrunda da küreşmege azır. Çünki qırım yarımadasınıñ işğaline, işğal akimiyetiniñ qabul etmemesine dair öz  mevamını saqlamay edi. 

Menba: Suspilne Qırım