Bunıñ aqqında “Kün mevzusında” Herson baş muavini Nikolay Yakimenko, KrımSOS uquqiy yönelişiniñ koordinatorı Olga Kurişko ve uquqiy ilimler doktorı, professor, Qırım MC’de Ukraina prezidentiniñ sabıq vekili Boris Babinnen muzakere ettik. 

Herson vilâyet devlet memuriyetiniñ baş muavini Nikolay Yakimenko qayd etkeni kibi, “Çaplınka” KÇNN, seyaat etkenleri arasında rağbetli degil. Yaqında, insanlarnıñ daa büyük sayısını qabul etmege azır olğan “Kalançaq” KÇNN bar.  Daa qayd etkeni kibi, “Çaplınka” KÇNN, pel yahşı alda degil, ve insanlar içün daa yahşı şaraitlerni yaratmaq içün ilâve ğara temin etüvi kerek. KÇNN qapatuvı aqqında qararından soñ Herson  VDM’ne ne şikâyet, ne muracaat keşgen edi: 

“Bizim sıcaq yolağımız çalışa. Vaqtınca işğal etilgen territoriyasında bulunğan insanlarnen daimiy muzakeresinde bulunamız. İç bir şikâyet olmağan edi. Başqa keçüv noqtaları 10%’ğa tolu olalar”. 

Vilâyet devlet memuriyetiniñ vekili, Ukrainanıñ vaqtınca işğal etilgen territoriyalarnıñ reinegratsıya meseleler boyunca nazirligine tabi olğan devlet iş hanesiniñ balansına KÇNN’nıñ alıp berilmesi aqqında da tarif etti. Herson VDM ise vesiqalarnıñ resmiyleştirüvinde yardım ete. Daa Herson vilâyetiniñ “qırmızı” zonasına keçüvi KÇNN’nıñ işine nasıl tesir etecegi aqqında da tarif etti:

“Epidemiologik vaziyeti zor, amma KÇNN işine tesir etmey. Olar çalışacaqlar. Sıñını keçken insanlar içün acele testlevi bar. Kalançaq ve Çonğar KÇNN’da restlev vaqtı arttırılacaq. KÇNN ştat rejiminde çalışacaq”.

Nikolay Yakimenkonıñ sözlerine köre, “Çaplınka” KÇNN qapatuvından soñ anda bütün astyapı qalacaq, tek sıñırcılar çalışacaqlar. KÇNN’nıñ qapatuvı olarnıñ işine nasıl tesir etecegi aqqında Herson sıñır avlasındaki matbuat hızmetiniñ başı İvan Şevtsovdan sordıq.

“Kalançaq” KÇNN’dan yolcularnıñ aqımı küçük olğanını tasdıq etti. Umumen, kün içinde 5-6 insan ve 1-2 naqliyat keçe edi. Başqa KÇNN’daki yolcularnıñ aqmı - kün işinde tahminen biñ insan. 

KrımSOS uquqiy yönelişiniñ koordinatorı Olga Kurişko, devlet sıñır hızmeti, yerli akimiyet ve nazirliknen kösterilgen deliller şimdiki vaqıtqa qadar esaslı olmağanını dep tüşüne:

“Soñki eki yıl içinde olğan yolcular aqqımınıñ qıyaslaması mümkün degil. Çünki em Ukraina, em Rusiye Federatsıyasınıñ tarafından karantin sıñırlamaları kirsetilgen ediler. Şimdi, soy-sopı olmağan, ya da Rusiye tarafından seyaat içün müim esaslarsız olğanları içün sıñırlamalar bar. Misal olaraq, 2019 senesi Çaplınkadan kiriş-çıqışı vaqtında 40 biñ insan, keçken yılnıñ ilk küz ayında - 1 biñ insan. Amma başqa KÇNN’da da yolcular aqmı azlaşqan. Bu malümat, Devlet sıñır hızmetiniñ saytından alınğan edi”. 

Şunı qoştı ki, Çaplınka fena bir alda edi ve abadanlaştıruv ya da tamirine bücet paralarnıñ alıp berilmesi olmağan edi. Açılğan vaqıtta olğanı kibi, şimdi de öyle de olacaq. Olga Kurişko, KÇNN’nıñ devlet iş hanesiniñ balansına alıp berilmesi ve bunen bağlı soñki bir-bir buçuq yıl içinde olğan deñişüvler aqqında tafsilâtlıca tarif etti:

“Bu yılnıñ başlanuvından beri vaziyetini nezaret etemiz. Bizim fikrimizge köre, vaziyet pek fena edi. Çomğar boyunca testlev noqtalarnıñ işi aqqında musbet malümat olsa, Kalançaq şimdi yahşı alda degil. Akimiyetiniñ yerli organları er şey vaqıtta ve keyfiyetli olsun dep tırışalar. Amma temin etecek olğan kimse yoq. Episi bu, sıñırını keçken insanlarnıñ teessuratlarına menfiy tarafından tesir ete”.

Avtobus naqilinen bağlı meselelerni de adladı. Onıñ sözlerine köre, Herson VDM, taşuvlarnıñ satın aluvına tenderni teşkil etmege tırışa edi, amma farqlı sebeplerden bunı yapıp olamay edi. Olga Kurişko, vaziyetke nasıl tesir etmek mümkün ooğanı aqqında tarif etti:

“KÇNN qurucılığına ve tamirine öyle de tesir etmek mümkün. Bunı uzun vaqıt devamında qayd etip meseleni kerige qoya ediler. Nazirlikten ferman olmaq kerek ve bundan da ğayrı, buna paranıñ ayırılması lâzim. Qararlarımızğa köre, böyle naqil, yerli bücetine ilâve yüküni talap etecek. O, nazirlikler arasında uyğunlaştırılmaq kerek”.

KÇNN qapatuvı aqqında qararına uquqiy ilimler doktorı, professor, Qırım MC’de Ukraina prezidentiniñ sabıq vekili Boris Babin qol tuta. Onıñ fikrine köre, bu qararnı bir qaç yıl evel qabul etmek kerek ediler, amma içtimaiy rezonansı sebebinden o, tek şimdi qabul etilgen edi. Qarar, ne içün şimdi qabul etilgenine dair Qırım MC prezidentiniñ daimiy sabıq vekili şunı ayta:

“Qırım aqqında abstrakt kategoriyalarnen tüşüngen insanlarnıñ bar olmasını köremiz. KÇNN’nı içtimaiy müsbet piarına ihtiyacı sebebinden qapatmay ediler, lâkin KÇNN’nıñ iç bir ameliy manası olmağan edi ve bunı er kes añlay edi. Akimiyet, qapatılmağa niyetini çoqtan añlağan,  çünki KÇNN’nıñ abadanlaştıruv ihtiyacı bar edi”. 

Boris Babin qayd etkeni kibi, KÇNN’nıñ şaraitleri eyi olmağan ediler. 

“Suspilne.Haberlerinde” daa bir KÇNN, işğal etilgen yarımadasında basqılarnıñ başlanğan vaqıtta grajdan ealiniñ çıquvı içün ilâve fırsatını berecek ola dep aytqan Olga Skripnik uquq qoruyıcınıñ sözlerini de tefsir etken:

“Tecavuzcı, sıñırnı qapatmağa istese, qapatır. O bir tarafqa, neni açıp olacaqlarına, olmaycaqlarına tesirimiz bar sanki. Misal olaraq: işğal etilgen şarqta işğalcılar, bir qaç yıl devaminda “Zolote” soyunı açmaylar. Olarnıñ mevamı, ve oña tesir etip olamaymız. Mında da öyle. Alternativa bar - qabarcılıq shemalar içün böyle alternativası, “Çaplınka” şeklinde bar edi. Bugün o yoq. Belki de, bunı begenmeleri bar”.